Red on Rubens' paintings turns to black
September 22, 2011
Scientists at the University of Antwerp, using X-rays in studying Rubens' paintings, concluded that Rubens' famous vermillion red paint pigment slowly changes to black while forming a white crust on top of the surface.
The process is irreversible, so cannot be stopped, but can be slowed down.
Vermillion is mercury sulphide and the quality of the pigment in Rubens' days was not one of the best.
The University of Antwerp scientists concluded that best way to slow down the process is to protect the paint with an extra layer of varnish plus air filtering systems, less light and transparent shields between paintings and visitors.
The back of the canvas might only have some diluted animal based glue on it and that is not enough to protect the paint from interaction from the back.
Lead-white pigment is also prone to turning black because of small amounts of hydrochloric acid, which occurs in the air from all kinds of sources.
De typerende vermiljoenrode verf die Pieter Paul Rubens gebruikte, verkleurt langzaam naar zwart met daarop de vorming van een witte korst. Dat stelden onderzoekers van de Antwerpse universiteit vast. Het proces is volgens hen wellicht niet om te keren, maar kan misschien worden vertraagd of gestopt.
Gaat de kunstliefhebber best nog snel even naar het vuurrode gewaad van Johannes kijken op de Rubens' De Kruisafneming? Misschien wel, waarschuwt de Universiteit Antwerpen. "De vermiljoenrode verf die Rubens gebruikte, is aan het verkleuren", zegt chemieprofessor Koen Janssens. "En dat proces is onomkeerbaar."
Chemische processen
De onderzoekers bekeken met röntgenstralenbundels wat er in kunstwerken gebeurt. "In schilderijen zijn heel wat chemische processen actief, die maken dat de werken er op middellange termijn wel eens helemaal anders zouden kunnen uitzien", legt Janssens uit.
Bij Rubens' rood gaat het om een wijziging in het kwiksulfide, waaruit vermiljoen bestaat. "Eenzelfde verkleuring zagen we al in Romeinse fresco's. Maar in sommige van de schilderijen van Rubens en een aantal van zijn tijdgenoten verloopt het proces veel sneller. Misschien omdat de verfkwaliteit in de tijd van Rubens minder was. In de eeuwen voordien hanteerden de gilden strenge kwaliteitsvoorschriften, maar vanaf de zeventiende eeuw kalfde de gildewerking af en daarmee ook het respect voor sommige regels."
Isoleren
Om het verkleuringsproces af te remmen, raden de onderzoekers aan de schilderijen zo goed mogelijk te isoleren. Met vernislagen, luchtfilteringssystemen die fijnstofdeeltjes weren, minder licht en eventueel transparante wanden tussen de schilderijen en de museumbezoekers.
Reactie
Gilbert Van Mele, Zwijndrecht, 22 september '11:
Professor Koen Jannsens schrijft : "Om het verkleuringsproces af te remmen, raden de onderzoekers aan de schilderijen zo goed mogelijk te isoleren. Met vernislagen, luchtfilteringssystemen die fijnstofdeeltjes weren, minder licht en eventueel transparante wanden tussen de schilderijen en de museumbezoekers." De achterkant van het schilderij kan wanneer het van jute is gemaakt nog altijd altijd beïnvloed worden. Het is hoogstens bij de voorbereiding van het schilderij ingestreken met verdunde dierenlijm. Het loodwit in de schilderijen van Rubens kan ook grijs tot zwart verkleuren door inwerking van chloorwaterstofgas, dat in de lucht voorkomt van allerlei bronnen. Het probleem geldt natuurlijk niet alleen voor de werken van Rubens.
Gazette van Antwerpen September 22, 2011